بنظر من هنوز معنای پروتکل برای بسیاری نامفهوم هست که واقعا چرا آخر هر سرویس و یا خدماتی در شبکه کلمه پروتکل رو اضافه میکنن ؟ باید بگم پروتوکل همانگونه که از نامش پیداست یک قانون هست خوب شاید اینو همه ی ما بلد باشیم اما باید بگم بیشتر از یک قانون است !!! یعنی چی ؟ شما فرض کنید در دبیرخانه یک اداره بزرگ کار می کنید و وظیفه شما تفکیک و ارجاع نامه هاست که باید به مسئول مرتبطش ارجاع داده بشه!

اولش براتون سخته که بدونین این نامه با موضوع مثلا درخواست ملزومات مسئولش کی هستش ! اما بعد از یک مدت متوجه میشین که چه نامه هایی با چه موضوعاتی مربوط به چه کسانی هست و کدوم افراد باید به این نامه ها جواب بدن ! خوب اون موضوعه همون پروتکله هستش که میگه باباجان من باید برم تو پورت مثلا 21 تا یک نرم افزار مثل FTP بتونه منو بخونه و به من جواب بده! !!

در واقع شما با مشاهده موضوع نامه بدون اینکه بخواین متنش رو بخونین میتونین تشخیص بدین که حاوی چه اطلاعاتی هستش !!! برخی دیگر از پروتکلها برچسب هایی هستند که در هدر بسته ها اضافه می شوند و میتونن اون بسته رو سفارشی کنن مثل پروتکل TCP و UDP ، برخی دیگر از پروتکلها به شما خدماتی رو ارائه می دهند مثل پروتکل NTP که مربوط هستش به زمان جهانی و یا پروتکل NNTP که حاوی اطلاعات خبری است! برخی از پروتکلها هم حاوی یک سری اطلاعات هستن مثل SMTP که مربوط به ایمیل هستش ! و هزاران پروتوکل دیگه که میتونن در قالب TCP یا UDP ارائه شوند یعنی پست سفارشی یا عادی !

نکته ی مهم : این نکته رو همیشه بخاطر داشته باشید که اگر اطلاعات در قالب پروتکل ارائه نمی شد علاوه بر موضوعی که گفتم امکان کنترل و نظارت روی آن هم وجود نداشت یعنی اینکه شما از ده ها روش میتونین روی همین بسته ها اعمال کنترل و نظارت و به نوعی فیلترینگ کنید! امیدوارم این موضوع براتون روشن شده باشه .

 

شما پروتکل رو به عنوان یک شخص در نظر بگیرین که این آقا یا خانم یک وظیفه ای رو به عهده داره . مثلا توی یک مجلس عروسی یک نفر مسئول شمردن مهمونهاست تا صاحب مجلس تعداد نفرات رو بدونه که چند نفر اضافه تر اومدن یا کمتر . این فرد که مسئولیتی رو به عهده داره ما به این شخص میگیم ” آقای پروتوکل شمارشگر مهمانها” . یعنی کارش فقط اینه که مهمونها رو بشماره و کسی انتظار دیگه ای ازش نداره .

در همون مجلس عروسی یک شخص مسئول جمع آوری هدایاست و فقط و فقط کارش همینه .. یعنی مسئولیت و قانونی که براش تعیین کردن در این حیطه هست که ما بهش میگیم “آقای پروتوکل جمع آوری هدایا” و کسی انتظار دیگه ای ازش نداره .
توی شبکه هم همینه . هر کاری که داخل شبکه انجام میدیم کسی جز “آقایون پروتوکل” اینکار را انجام نخواهند داد . دوستان خوب درک کنیم که همه کارهای داخل شبکه . همه و همه رو یکسری آقایون به نام پروتوکل انجام میدن.

مثلا پروتکل ARP : این آقای ARP کارش اینه که بیاد آدرس آی پی رو به مک آدرس تبدیل کنه . یعنی وقتی شما پینگ میکنین یک آدرس آی پی رو ، در حقیقت پشت صحنه آقای پروتوکل ARP داره این تبدیلات رو انجام میده .

در معماری 7لایه OSI و یا 4 لایه TCP/IP شما در نظر بگیرین که یک ساختمان 7 طبقه یا 4 طبقه دارین . داخل تمام این طبقات افرادی که پروتوکل نام دارند ، دارند فعالیت می کنند . هر کدومشون هم وظایف خاص خودشون رو دارند .

 

حالا از طبقه هفتم قراره یک بسته ای بره به یک ساختمان دیگه ای در اونطرف خیابون . خب حالا این بسته برای اینکه بتونه بره به سمت دروازه ساختمان اول باید 7 تا مرحله رو طی کنه.. همه این طبقات یا مراحل میان مجددا این بسته رو بسته بندی می کنند(باند پیچی می کنند) و مشخصات و لیبل ها (هدرهای ) مربوط به همون طبقه رو به این بسته می زنند و میفرستنش به طبقه پایین تر (این آقایون پروتکل هستند که اینکار رو انجام میدن) . این مراحل ادامه پیدا میکنه تا اینکه بسته رو برسونن به دروازه و دست آژانس تلفنی (بستر ارتباطی .. کابل .. وایرلس .. فیبر نوری و …) تا ببره به مقصد و در مقصد هم این بسته تا به بالای طبقه ساختمونش میرسه و هر طبقه حالا بالعکس بسته ها رو از از بستش(باندش) جدا می کنه و اطلاعاتی رو که میخواد برمی داره و میده به طبقه بالاتر خودش .

پس میبینیم که توی کلیه مسیرها افرادی هستند تحت عنوان پروتکل که برای رسیدن یک بسته به مقصدش فعالیت می کنند تا این بسته بصورت صحیح به مقصدش برسه .